Burgerschap bijbrengen: van vinken naar vonken

Leerlingen goed burgerschap bijbrengen behoort tot de maatschappelijke opdracht van scholen. Maar hoe doe je dat en wat vind je daarin belangrijk? Die vragen stonden centraal tijdens de tweede rondetafelbijeenkomst van de Leonardus Stichting op 31 mei in Deventer.

Met schoolleiders, bestuurders en identiteitsbegeleiders gingen we die middag in gesprek over de ontwikkeling van burgerschapsonderwijs. Het was een middag vol diepgang, ontmoetingen, inspiratie en kritische reflectie.

Aan de eisen voldoen

Voor de ene school blijkt de aangescherpte wet op het burgerschaponderwijs een worsteling. Op de huid gezeten door de inspectie wordt er gevinkt om maar zo snel mogelijk aan alle eisen te voldoen. En dat terwijl de scholen zelf het idee hadden al goed bezig te zijn. Gaandeweg blijkt dat vaak ook zo te zijn. Alleen zijn de mooie, vormende ervaringen die ze de kinderen bieden nog vaak losse projecten en activiteiten, in plaats van de gewenste doelgerichte en samenhangende aanpak.

Bezield Burgerschap

Na de lunch en een welkom door Jonneke Adolfsen, bestuurslid van de Leonardus Stichting, volgde een tweetal presentaties. Mariëlle van der Vegt en Ilse Kalter lieten zien hoe ze bij Mijnplein, met ondersteuning van de Leonardus Stichting, werken aan Bezield Burgerschap. Mijnplein is een onderwijsorganisatie in Salland met 18 scholen. Op een vijftal scholen van Mijnplein wordt, op basis van een zelf ontwikkelde methode gewerkt om burgerschap in het curriculum te integreren. Na deze pilotfase, gaan ook de andere basisscholen van Mijnplein hiermee aan de slag. Ze zetten in op ‘vonken’ (waar word je blij van, wat vind je waardevol voor de ontwikkeling van de jonge burgers op school) in plaats van op ‘vinken’ (welke lijstjes moeten we afgewerkt hebben om te voldoen aan de norm van de inspectie?).

Vormende contexten

De tweede presentatie kwam van Hans Vogelzang, auctor ‘Brede vorming’ op VO-school Greijdanus, met vestigingen in Zwolle, Meppel, Hardenberg en Enschede. Op inspirerende wijze vertelde hij hoe burgerschap in alle vakken aan de orde komt, ook bij ‘zijn’ scheikunde. Een foto van rookwolken boven Tata Steel is scheikundig interessant, maar leidt in de klas ook tot maatschappelijk debat. Het onderzoek naar vormende contexten voor jongeren van 10 tot 14 jaar was voor de deelnemers, die zowel uit primair als uit het voorgezet onderwijs kwamen, speciaal interessant.
De deelnemers aan de rondetafel konden daarna in twee tafels over de projecten doorpraten. Zo werd een gelegenheidsnetwerk van critical friends uitgenodigd om mee te denken over de projecten. Tegelijkertijd konden de deelnemers inspiratie opdoen voor het ontwikkelen van eigen projecten.

Wat is het ideaalplaatje?

Na een korte pauze gingen we met alle deelnemers rond dit thema verder de diepte in. Dat gebeurde op basis van de vraag wat voor hen echt belangrijk is als het om burgerschap in het onderwijs gaat. Daarop volgend werden de deelnemers uitgedaagd om te schetsen wat ze in de scholen zien gebeuren, met daarbij oog voor de huidige situatie en het ideaalplaatje. Ook de rol van de Leonardus Stichting kwam aan bod.

Rol Leonardus Stichting

De Leonardus Stichting wil bijdragen aan een samenleving waarin jongeren weerbaar, veilig en authentiek deelnemen aan het maatschappelijk verkeer. Goed burgerschap is onderdeel van de maatschappelijke opdracht van de school; burgerschap vormgeven op basis van maatschappelijke normen en waarden, die bijdragen aan een maatschappij waarin mensen de ander respecteren, ruimte geven en ondersteunen, vinden we als stichting van belang. Zo willen wij onze rol in de samenleving vervullen. Dat doen we door als stichting financieel bij te dragen aan activiteiten voor jongeren en daarin samen te werken met instellingen en professionals.

Ontmoeting

Daarvoor is het belangrijk te weten hoe scholen het best geholpen zijn. En andersom is het natuurlijk belangrijk dat scholen ons als stichting met hun ideeën voor projecten weten te vinden. Aan die beide zaken droeg de rondetafel bij. En wat vanuit de deelnemers werd onderstreept: elkaar als schoolleiders, bestuurders en identiteitsbegeleiders ontmoeten op onderwerpen die zo relevant zijn, is enorm waardevol. Daarin vervult de Leonardus Stichting een mooie netwerkfunctie.